Co warto zobaczyć w Beskidzie Żywieckim?

Beskid Żywiecki Rycerzowa

Beskid Żywiecki to największy górotwór Beskidu Zachodniego, ciągnący się krętą linią głównego europejskiego grzbietu wododziałowego od Przełęczy Koniakowskiej na zachodzie po Przełęcz Sieniawską (711 m) na wschodzie, która oddziela go od Gorców.

W skład Beskidu Żywieckiego wchodzi kilka członów:

Na zachodzie porozcinana przez dopływy górnej Soły – grupa Wielkiej Raczy (1236 m) od Rupieńki po przełęcz Glinka Ujsolska. Grupa Wielkiej Raczy, od północy łączy się z Beskidem Śląskim i kładzie się półkolistym grzbietem otwartym na północ, tworząc, gęsto poprzecinany promieniście ułożonymi dolinami, duży lej źródłowy rzeki Soły z centrum w Rajczy.

W środku – na wschód od górnej Soły – grupa Pilska (od Glinki Ujsolskiej do przełęczy Glinne) ze szczytami Lipowskiej (1324 m), Romanki (1366 m) i Pilska (1557 m). Grupa Pilska piętrzy się łukiem wygietym na północ coraz wyższymi szczytami, a wielokrotnie rozczłonkowanymi ramionami rozdziela dorzecza pomiędzy Sołą i jej głównym dopływem – Koszarawą.

Na wschodzie po dolinę Skawy – Pasmo Babiogórskie z Babią Górą (1725 m), Małą Babią (1557 m) i Policą (1369 m). Pasmo Babiogórskie rozciąga się między przełęczą Glinne nad Korbielowem, a doliną przełomową rzeki Skawa koło Osielca, w części zachodniej na granicy ze Słowacją.

Pasmo to oddziela od Pasma Jałowieckiego, na północnym-zachodzie dolina Skawicy na południowym – wschodzie ograniczona Kotliną Orawską i Przełęczą Sieniawską. Pasmo Babiogórskie modelowane jest przez obrywy i osuwiska skalne, procesy mrozowe (na gołoborzach), wymywanie drobnego materiału i erozje przez potoki. Na stokach bardzo dobrze wykształcone naturalne pietra roślinne.

Na północy – Pasmo Jałowieckie zwane też Przedbabiogórskie (szczyt Jałowiec 1111 m). Pasmo Jałowieckie ciągnie się na północny-wschód od przełęczy Przegib (Klekociny, 864 m) do doliny Skawy, koło Suchej Beskidzkiej. Od Pasma Babiogórskiego oddzielone głęboko wciętą doliną Skawicy i jej źródłowych potoków. Główne wzniesienia Pasma Jałowieckiego to Czerniawa Sucha (1062 m), Jałowiec (1111 m), Kiczora (906 m), Lachów Groń (1048 m) i Magurka (870 m). Zbudowane z piaskowców magurskich, stoki w znacznej mierze pokryte lasem.

Na południowym-wschodzie Pasmo Podhalańskie z Żeleźnicą (912 m), łączące grupę Babiej Góry z Gorcami. Pasmo Podhalańskie ciągnie się około 25 km od Przełęczy Sieniawskiej ku zachodowi, aż do doliny górnego biegu potoku Ciśniawka. Pasmo zbudowane z piaskowców magurskich. W bocznych grzbietach na południu wznoszą się: Wielki Dział (934 m) i Pająków Wierch (934 m).

Największym zespołem gór Beskidu Żywieckiego jest masyw Pilska (1557 m), trzeci co do wysokości szczyt Beskidu Żywieckiego, ma dwa wierzchołki: południowy kulminacyjny punkt leży w granicach Słowacji, północny jest głównym wierzchołkiem w polskiej grupie Pilska. Niemal płaska powierzchnia szczytowa wystaje 200 m ponad górną granicę lasu i jest pokryta murawami halnymi i z rzadka skarlałymi świerkami, wśród których wystepują osuwiska. Jeden z najpiękniejszych w Polsce punktów widokowych.

Centrami turystycznymi w zachodniej partii Beskidu Żywieckiego są gminy: Rajcza i Jeleśnia, zaś piękna szata roślinna i dużo otwartych przestrzeni podnosi atrakcyjność tego regionu. W 1986 r. utworzony został Żywiecki Park Krajobrazowy, obejmujący zwarte kompleksy leśne, grupy Wielkiej Rajczy i Pilska, o łącznej powierzchni 3597 km^2. Od strony północnej przylega do Parku strefa ochronna o powierzchni 217,9 km^2. W granicach Parku znajduje się 6 rezerwatów przyrody. Cechą charakterystyczną tego beskidzkiego świata roślinnego jest jego zróżnicowanie i strefowość.

Żywiec

Miasto w Kotlinie Żywieckiej nad Sołą (prawy dopływ Wisły) u ujścia Koszarawy, powyżej Jeziora Żywieckiego. Ośrodek turystyczny. Działa tu Towarzystwo Miłośników Ziemi Żywieckiej, które organizuje dwie coroczne imprezy folklorystyczne: Tydzień Kultury Beskidzkiej oraz Przegląd Zespołów Obrzędowych „Żywieckie Gody”.

Osada Stary Żywiec założona w XIII/XIV w., prawa miejskie otrzymała przed 1327 r. W średniowieczu istniał tu ośrodek rzemieślniczo-handlowy. W 1457 r. wykupiony wraz z księstwem oświecimskim przez Kazimierza Jagielończyka. W latach 1772-1918 Żywiec znajdował się w zaborze austriackim. W czasie okupacji jeden z głównych konspiracyjnych punktów przerzutowych na Słowację.

Jednym z największych zabytków Żywca jest późnogotycki zamek Komorowskich, później Wielopolskich i Habsburgów, z około 1500 r., rozbudowany z dodaniem dziedzińca arkadowego w 1569 r., oraz w 1721 i w 2 połowie XIX w. Wokół zamku rozciaga się park geometryczny z 1712-15 r., przekomponowany na krajobrazowy i powiększony w XIX w. W parku pawilon parkowy, tzw. Domek Chiński z 2 poł. XVIII w. Z innych zabytków historii warto odwiedzić: kościół Św. Krzyża (prezbiterium gotyckie sprzed 1428 r., rozbudowany w latach 1679-90 z dodaniem nawy; krucyfiks z około 1400 r.); kościół parafialny Nawiedzenia NMP z 1 połowy XV w. (wewnątrz sklepienia z XVII i XVIII w; późnorenesansowa kaplica Komorowskich z 1596-1608 r.; wystrój barokowy; organy z 1713-14 r.). Przy kościele dzwonnica z 1723-24 r.

Węgierska Górka

Wieś w Kotlinie Żywieckiej, w dolinie Soły, poniżej ujścia Żabnicy, u wschodniego podnóża Baraniej Bóry (1220 m), położona 10 km na południowy-zachód od Żywca. Ośrodek turystyczny i wypoczynkowy. Stąd wychodzą szlaki turystyczne w Beskid Żywiecki. Dogodne miejsce do rozpoczęcia marszu na Baranią Górę. Pierwsze wzmianki o tej miejscowości pochodzą z 1477r. Od 1838r. czynna huta żelaza, przekształcona później w odlewnię żeliwa. Wokół Węgierskiej Górki zachowały się bunkry i umocnienia z czasów wojny z hitlerowskim okupantem (miejsce bitwy we wrześniu 1939 r. z nacierającą ze Słowacji armią niemiecką).

Korbielów

Wieś położona 19 km na południowy-wschód od Żywca nad rzeką Glinną (lewy dopływ Koszarawy). Wieś letniskowa o dużych walorach klimatycznych i krajobrazowych, baza wypadowa w Beskid Żywiecki. Posiada dogodne tereny do uprawiania sportów zimowych na stokach Pilska.
Spośród zabytków warto odwiedzić: osadę wołoską założoną w XV w., kaplice drewnianą z 2 poł. XIX w. oraz dom drewniany z około połowy XIX w.

Zwardoń

Wieś położona u podnóża Rachowca (954 m) przy granicy państwa. Ośrodek turystyczno-wypoczynkowy, posiada doskonałe warunki do uprawiania sportów zimowych. Stąd prowadzą szlaki turystyczne na Wielką Raczę (1236 m), Rachowiec i do Koniakowa.

Rajcza

Wieś położona w górnym biegu Soły (u zbiegu jej źródłowych potoków Ujsoły i Rycerki), oddalona 24 km na południe od Żywca. Wieś letniskowa i ośrodek turystyczny. W Rajczy-Nickulinie schronisko młodzieżowe, na skraju wsi schronisko PTTK niedaleko przełęczy Przegibek. Prowadzą stąd szlaki turystyczne na Rycerzową i Lipowską.
W Rajczy warto odwiedzić: kościół parafialny z 1890 r. z obrazem Matki Boskiej z Dzieciątkiem ofiarowany w 1669r. przez króla Jana Kazimierza; figurę przydrożną z XVIII w. i kapliczkę drewnianą z 1 poł. XIX w.

Ujsoły

Wieś położona w dolinie Ujsoły i nad jej dopływami, na wysokości 540-600 m, oddalona 30 km na południe od Żywca. Wieś letniskowa, posiadająca doskonałe warunki do uprawiania narciarstwa. W Ujsole znajduje się punkt wyjściowy wycieczek turystycznych w Beskid Żywiecki oraz węzeł szlaków turystycznych. Z zabytków warto zobaczyć kaplicę z 2 poł. XIX w.

Jeleśnia

Wieś w Beskidzie Żywieckim leżąca nad Koszarawą (prawy dopływ Soły), oddalona 10 km na południowy-wschód od Żywca. Wieś założona w XVI w., obecnie ośrodek turystyczno-wypoczynkowy z punktem wyjściowym na masyw Pilska. We wsi znajduje się barokowy kościół z 1693-95r. rozbudowany w XVIII w., plebania z 1817 r.; drewniana karczma barokowa z 1774 r. Warto również zobaczyć drewniane domy i kapliczki z XIX w.

Rycerka Górna

Malowniczo położona wieś w dolinie Potoku Rycerskiego głęboko wciętej w pasmo Wielkiej Raczy. Wieś ma duże znaczenie turystyczne i wypoczynkowe. Tu znajduje sie węzeł szlaków turystycznych. schronisko PTTK na Wielkiej Raczy i schronisko PTTK opodal przełęczy Przegibek. Około 5 km na północny-wschód od Rycerki Górnej wieś Rycerka Dolna.
Na południe od wsi leży ścisły rezerwat leśny, utworzony w 1957 r. Na stokach Wielkiej Raczy rośnie około 200-letni las dolnoreglowy jodłowo-bukowy z okazałymi jodłami i domieszką świerka i jaworu, będący ostoją głuszca.

Zawoja

Wieś na pograniczu Beskidu Żywieckiego i Makowskiego, u podnóża Pasma Babiogórskiego. Malowniczo położona wieś letniskowa o wybitnych walotach klimatycznych , wypoczynkowych i turystycznych. Węzeł szlaków turystycznych. Siedziba dyrekcji Babiogórkiego Parku Narodowego. Godne uwagi są: drewniany kościół parafialny z 1888r.; dawna karczma drewniana z 1836 r.; drewniane chałupy i budynki gospodarcze z XIX w.